Botan Emirliği (Kürtçe: Mîrektîya Bota), 1338-1855 yılları arasında hüküm süren ve Kuzey Kürdistan topraklarında tanınmış en 0büyük Kürt Emirliklerinden birisidir. Cizre, Şırnak ve Siirt'in Eruh ilçesini içine alan idari bölgeye Botan denmiştir.Emirliğin adını aldığı Bûhtî Kürtleri orta çağlarda günümüz Hakkâri ili ile Musul arasında yaşamışlardır. Ayrıca Bûhtî Kürtleri, bazı tarihçiler nezdinde köken olarak Mervani hanedanının kurucusu olan Humeydi Kürtleri ile ilişkilendirilmişlerdir.16. Yüzyılda yaşamış olan Kürt tarihçi Şerefhan-ı Bitlisi kaleme aldığı şerefname adlı eserinde; Botan Emirliğinin, isminin cesaret ve savaşçılıklarıyla tanınmış olan Bûhtî aşiretinden aldığını ifade etmektedir.Fakat Botan Emirliği sadece Bûhtî aşiretinden ibaret değildir. Buhtî aşireti yanında Dumbılî, Nûkî, Mahmudî, Şêx Taranî, Masakî, Raşkî, Pînkan, Dalam, Bîasturaî, Şîruyan, Didêran aşiretleri de Botan Emirliğine tabii aşiretler arasında yer almışlardır. Botan bölgesi, 14 bölgeye ayrılmaktaydı bu bölgelerin her biri kendi merkezine ve kendi kalesine ait bölgelerdi.Azîzan Mîrleri veya Aziziye Beyliği olarak da bilinen Botan Emirleri klasik dönemlerinde muhtemelen bölge dahilindeki aşiretlere üstünlük sağlamak amacı ile neseb olarak kendilerini Halid bin Velid'e dayandırmışlardır. Ayrıca Botan Emirlerinin, Azîzan Mîrleri olarak bilinmelerinin sebebi bu Emirliğin kurucusu olan İzzeddîn el-Bohtî'nin isminden kaynaklanmaktadır.Botan Emirliğinin en etkili olduğu alan Kuzey Kürdistan bölgesinin günümüz Türkiye'si sınırları içerisinde yer alan Cizre bölgesi olmuştur. 1514 yılında Osmanlı ve Safevi kuvvetleri arasında gerçekleşen Çaldıran Muharebesi sırasında Botan Emirliği, Osmanlı tarafında yer almıştır. Botan Emirliği bu tarihten itibaren Osmanlı İmparatorluğuna bağlı bir Hükûmet sancağı olarak varlığını devam ettirmiştir. Bedirhan Bey döneminde en parlak dönemini yaşamış olan Botan Emirliği daha sonra 19. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu içerisinde gerçekleşen merkeziyetçi reformlar ve izlenen yanlış politikalar ayrıca Bedirhan Bey'in Osmanlı İmparatorluğuna karşı isyan girişimi sonrası İzzeddin Şir Bey döneminde 1855 yılında dağılmıştır.
Yorum Gönder